Σε μια πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή, ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, αποκάλυψε ένα φιλόδοξο και ταυτόχρονα ανησυχητικό σχέδιο για το μέλλον της παρακολούθησης στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον υπουργό, το 2026 θα τεθούν σε τροχιά μικροδορυφόροι που θα επιτρέψουν τη συνεχή παρακολούθηση των πολιτών, των σπιτιών τους και των αυτοκινήτων τους. Η δήλωση αυτή έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις και αντιδράσεις, καθώς εγείρονται σοβαρά ζητήματα ιδιωτικότητας, ηθικής και δημοκρατίας.
Ο ίδιος ο κ. Παπαστεργίου χαρακτήρισε το μέλλον αυτό ως “δυστοπικό”, υπονοώντας τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της συνεχούς παρακολούθησης. Το σύστημα μικροδορυφόρων θα επιτρέπει την καταγραφή και την ανάλυση των κινήσεων και των δραστηριοτήτων των πολιτών, κάτι που ενώ μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη για την ασφάλεια και τη διαχείριση πόρων, παράλληλα ενέχει τον κίνδυνο παραβιάσεων της ιδιωτικότητας και κατάχρησης των δεδομένων.
Ένα από τα βασικά ερωτήματα που προκύπτουν από τη δήλωση του υπουργού είναι το ποιος θα έχει τον έλεγχο και τη διαχείριση των δεδομένων που θα συλλέγονται από τους μικροδορυφόρους. Ο υπουργός δεν διευκρίνισε συγκεκριμένα ποιοι φορείς θα είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση αυτή, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο εμπλοκής τόσο κρατικών όσο και ιδιωτικών φορέων. Αυτό δημιουργεί ανησυχίες σχετικά με την διαφάνεια της διαχείρισης και σχετικά με την ασφάλεια των δεδομένων.
Η δήλωση του κ. Παπαστεργίου έχει θέσει πολλά ερωτήματα και προβληματισμούς σχετικά με την εφαρμογή της τεχνολογίας παρακολούθησης μέσω μικροδορυφόρων:
- Θα εξαλειφθεί η εγκληματικότητα; Είναι σε θέση η τεχνολογία από μόνη της να εξαλείψει π.χ. τις κλοπές, τις δολοφονίες, τους εμπρησμούς, την παράνομη είσοδο μεταναστών και άλλες παραβάσεις, όταν γνωρίζουμε ότι στην Ελλάδα υπάρχει ένα νομικό και ποινικό πλαίσιο το οποίο δεν τηρείται καθολικά και με ισότητα απέναντι σε όλους ;
- Ποιος θα έχει πρόσβαση στα δεδομένα; Η διαφάνεια και ο έλεγχος της πρόσβασης στα δεδομένα είναι κρίσιμη για την αποφυγή καταχρήσεων, όταν βλέπουμε την εισχώρηση των ιδιωτικών πολυεθνικών και των παγκοσμίων λόμπι σε κάθε πτυχή του κράτους ;
- Πώς θα διασφαλιστεί η ιδιωτικότητα; Η χρήση δορυφορικών συστημάτων απαιτεί την τήρηση αυστηρών κανονισμών που θα διασφαλίζουν την ιδιωτικότητα των πολιτών.
Η δήλωση του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δ. Παπαστεργίου, για την εισαγωγή ενός συστήματος μικροδορυφόρων το 2026, ανοίγει μια νέα σελίδα στις συζητήσεις για την τεχνολογία και την παρακολούθηση, η οποία απαιτεί σοβαρή σκέψη και διαβούλευση. Ενώ η τεχνολογία μπορεί να προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στην ασφάλεια και τη διαχείριση πόρων, η εφαρμογή της πρέπει να γίνεται με προσοχή, σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και διαφάνεια.
Η χρήση της όποιας τεχνολογίας πρέπει να γίνεται ως έσχατο μέσο, μονάχα όταν υπάρχει ανάγκη για να διασφαλιστεί το δημόσιο συμφέρον και η προστασία των πολιτών. Οι αποφάσεις σχετικά με τη διαχείριση και τη χρήση των δεδομένων θα πρέπει να βασίζονται σε αρχές που προάγουν τη δημοκρατία, την ιδιωτικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, σε ένα περιβάλλον όπου παρατηρείται έλλειμμα δημοκρατίας και δικαιοσύνης, υπάρχει ο κίνδυνος η τεχνολογία αυτή να χρησιμοποιηθεί για πολιτικό έλεγχο ή για καταστολή, δημιουργώντας προβλήματα και έλλειψη ελευθερίας στους πολίτες.
Γεώργιος Ζραφκόπουλος
